Gavagai.pl
NAJPOPULARNIEJSZE:
To, co człowiek widzi, zależy zarówno od tego, na co patrzy, jak i od tego, co nauczył się dostrzegać w swym dotychczasowym doświadczeniu wizualnym i pojęciowym.Thomas Kuhn
Systemy myślowe oparte na religii i magii są BEZSILNE w tym sensie, że nie dysponują narzędziami pozwalającymi na zrozumienie budowy i zasad działania świata. Wszelkie działanie i przeciwdziałanie jest w takich systemach oparte na istnieniu czynników duchowych aktywnie ingerujących w świat ludzi. Zasadniczą kwestią odróżniającą naukę od tych systemów myślowych jest wsparcie na ROZUMOWANIU, jako sposobowi rozumienia i wpływania na rzeczywistość.
O ile w religijnym ujęciu świata prawda o świecie jest OBJAWIONA, to w filozofii podstawą przekonań i powstających teorii jest argument. W nauce, podstawą jest wiedza o świecie mająca następujące kluczowe cechy:
Co ciekawe, istniejące od czasów średniowiecznych uniwersytety nie są kolebką współczesnej nauki. Nowożytna nauka kształtowała się dzięki pracy niezależnych badaczy i naukowców, czasami zrzeszonych w rozmaitych stowarzyszeniach naukowych, często nazywanych akademiami. Członkami takich akademii mogli być ludzie wywodzący się także z niższych warstw społecznych - o ile tylko mogli legitymować się talentem lub pomysłem. Nie musieli znać ani greki, ani łaciny, ani innych przedmiotów wykładanych na uniwersytetach.
Przyjmuje się, że nauka nowożytna zaistniała pod koniec XVI i na początku XVII wieku, a jej "twórcami" byli:
Robert Burton (1577 – 1640)
Francis Bacon (1561–1626)
René Descartes (1596–1650)
Pierre Gassendi (1592–1655)
Galileusz (1564–1642)
Johannes Kepler (1571–1630)
Marin Mersenne (1588–1648)
William Harvey (1578–1657)
Naukę odróżnia od innych systemów opisywania i tłumaczenia świata kilka istotnych cech. Trzy pojęcia są kluczowe:
Polega na przyjmowaniu lub odrzucaniu teorii ze względu na ich zgodność z faktami, które są niezależne od obserwatora
| Twierdzenie obiektywne | twierdzenie subiektywne | Woda to H2O | Woda jest bez smaku |
| powyższe zdanie opisuje świat | powyższe zdanie odnosi się do postrzegania świata. |
[...] ideał naukowca - dokładne wyizolowanie tego, co przdstawia, od świata własnych przeżyć, oczyszczenie obiektywnych faktów i wniosków z subiektywnych emocji, ideał ten jest artyście obcy. Inaczej mówiąc, człowiek jest uczonym tym bardziej, w im większym stopniu zmusi własne człowieczeństwo do milczenia, tak aby przemawiała przezeń niejako sama Natura, artysta natomiast jest nim tym bardziej, im bardziej narzuca nam samego siebie, całą wielkością i ułomnością swojego niepowtarzalnego istnienia. To, że postaw tak czystych nigdy nie spotkamy, świadczy o niemożliwości ich pełnego urzeczywistnienia, bo w każdym bodaj uczonym jest coś z artysty i w każdym artyście coś z uczonego - mówimy jednak o kierunku dążeń, a nie o ich nieosiągalnej granicy.– Stanisław Lem , Summa Technologiae
| Twierdzenie niewartościujące | twierdzenie wartościujące |
| śnieg jest biały | wybieram wolność lub śmierć |
| powyższe zdanie opisuje świat | powyższe zdanie odnosi się do zasad moralnych i ma wpływać na zachowanie odbiorcy |
dowody potwierdzające prawdę są dostępne każdemu. Nie istnieją uprzywilejowani obserwatorzy
wiedzę mogą zdobywać i posiadać wszyscy i jest ona swobodnie dostępna
brak oczekiwania, że poznane fakty będą spełniać nasze oczkiwania społeczne czy moralne
Wszystko może być poddane w wątpliwość.
Wypracowane przez Poppera podejście do potwierdzania teorii na temat świata zasadza się na prostym spostrzeżeniu. Zazwyczaj teorie mają postać "wszystkie A są B". Na przykład "wszystkie ciała materialne przyciągają się", "wszystkie łabędzie są białe". Aby udowodnić fałszywość teorii wystarczy znaleźć jedno A, które nie jest B. Aby potwierdzić prawdziwość teorii, należałoby sprawdzić WSZYSTKIE A, co często z praktycznych powodów nie jest możliwe. Aby dokonać pełnej weryfikacji należałoby przebadać wszystkie rzeczy we wszechświecie - nie tylko istniejące teraz, ale też w przeszłości.
Innymi słowy, możliwe jest poparte całkowitą pewnością odrzucenie teorii, jednak NIE JEST MOŻLIWE CAŁKOWICIE PEWNE PRZYJĘCIE TEORII.
Inną ważną sprawą jest odróżnianie teorii naukowych od nienaukowych. Dla Poppera kluczowa jest podatność na weryfikację i sprawdzanie eksperymentalne (refutację). Jeśli twierdzenie lub teoria jest naukowa, powinna być tak zbudowana, że da się sprawdzić jej prawdziwość.
| Teoria naukowa: | Teoria nienaukowa: |
| we wtorek 24 maja w Warszawie nastąpi zaćmienie słońca | Wg psychoanalityka, określony stan pacjenta wyklucza śnienie przez niego określonego snu |
| Wystarczy poczekać do wskazanej daty i pojawić się we wskazanym przez teorię miejscu, aby móc zweryfikować przewidywany przez teorię fakt. | Gdy jednak pacjentowi taki sen się przyśni, psychoanalityk - zamiast przyjąć to jako dowód obalający jego teorię - wyjaśnia, że pacjent dokonał projekcji swojej nienawiści z nieżyjącego ojca na lekarza. |
| Czym precyzyjniej sformułowana jest teoria, tym łatwiej ją obalić bądź potwierdzić. | Teorie są elastyczne i pozwalają naciągnąć wynik eksperymentu do oczekiwań broniącego teorię. |
Opracowanie dorobku Poppera (na Gavagai.pl): Więcej o Popperze i jego dorobku
„Weźmy równanie 4+x=7. Mało pojętny uczeń nie wie, jak dobrać się do wartości x, chociaż ten wynik już "siedzi" w równaniu, tyle że ukryty przed jego zamglonym okiem i "sam" się ukaże po dokonaniu elementarnego przekształcenia. Spytajmy zatem, jako prawdziwi herezjarchowie, czy aby nie jest tak samo z Naturą? Czy materia nie ma aby czasem "wpisanych w siebie" wszystkich swoich potencjalnych przekształceń (więc np. tego, że możliwa jest budowa gwiazd, kwantolotów, maszyn do szycia, róż, jedwabników i komet)? Wtedy, wziąwszy podstawową cegiełkę Natury, atom wodoru, można by z niego "wywieść dedukcyjnie" wszystkie te możliwości (skromnie zaczynając od możliwości syntezy wszystkich stu pierwiastków, a kończąc na możliwości budowania układów trylion razy bardziej uduchowionych od człowieka).
Może tylko dziś potrzebne są teorie i modele zjawisk. Może zapytany, mędrzec z innej planety wręczyłby nam w milczeniu strzep leżącej na ziemi, starej zelówki, dając do zrozumienia, że wszystką prawdę Wszechświata da się wyczytać z tego kawałka materii?– Stanisław Lem , Summa Technologiae
Czym różni się potoczne widzenie i opisywanie świata od podejścia naukowego? Należy przestrzegać kilku zasad, a z czasem sposób formułowania obserwacji i wniosków zmieni się sam. Zapewniam.
Należy jedynie, wbrew presji otoczenia, wytrwale i konsekwentnie dążyć do pozbycia się bądź podważania wiedzy, którą dotychczas posiedliśmy.
Nie ma sensu, abym starał się opisać w inny sposób to, co inni ludzie opisali już lepiej i jaśniej. Oto więc rady innych, przekazane na tacy za moim pośrednictwem:
Trzeba podważać wszystko, co się da podważyć, gdyż tylko w ten sposób można wykryć to, czego podważyć się nie da.
Tadeusz Kotarbiński
"Zbliżyć się do prawdy nie jest jednak łatwo. Jest tylko jedna droga ku niej, droga przez nasze błędy. Tylko na własnych błędach możemy się uczyć; i tylko ten się nauczy, kto jest gotów oceniać błędy innych jako kroki ku prawdzie; oraz ten, kto poszukuje własnych błędów, aby się od nich uwolnić." – Karl E. PopperDorobek sentencje
Stań przed faktem jak małe dziecko. Bądź gotów porzucić wszystkie dotychczasowe teorie, krocz pokornie drogą, którą wskazuje Natura. Inaczej – niczego się nie nauczysz.
Sit down before fact as a little child, be prepared to give up every preconceived notion, follow humbly wherever or whatever abysses nature leads, or you will learn nothing.
Thomas H. Huxley
Wszystko należy czynić prostym, ale nigdy jeszcze prostszym.– Albert Einstein
Co się w ogóle da powiedzieć, da się jasno powiedzieć; o czym zaś nie można mówić, o tym trzeba milczeć.
Ludwik Wittgenstein , Traktat, Wstęp
Każdy intelektualista ponosi bardzo specyficzną odpowiedzialność. posiada przywilej i stosowność studiowania. Winien więc swym bliźnim (bądź "społeczeństwu") przedstawić wyniki swych studiów w najprostszej, najklarowniejszej i najbardziej zwięzłej formie. Najgorsze, co intelektualiści mogą zrobić – grzech przeciwko Duchowi Świętemu – to pozować na wielkich proroków i epatować swoich bliźnich tajemniczymi filozofiami. Kto nie potrafi mówić prosto i jasno, ten powinien milczeć i pracować nadal, aż będzie mógł tak uczynić. Karl E. Popper
Wybór możliwości najprostszej wydaje się decyzją racjonalną i uzasadnioną. Po co komplikować sytuację, gdy jest ona prosta? Jeśli jednak zastanowimy się nad tym, to dostrzeżemy w tym wyborze pewne niebezpieczeństwo i dużą dozę dowolności. Pojawia się pytanie, dlaczego matematycznie najprostsza zależność wiążąca obie wielkości ma być najlepsza? Po pierwsze ma ona wiele zalet, na przykład pozwala na wykonanie najprostszych obliczeń i przewidywań. Po drugie, gdy w zbiorze możliwych równań opisujących zaobserwowany związek występuje równanie wyróżnione – najprostsze – to sam fakt jego wyjątkowych własności formalnych skłania do wybrania go jako prawidłowej odpowiedzi. Musimy jednak pamiętać, że jest to wciąż wybór dowolny. Dla skończonego zbioru punktów na płaszczyźnie, jednoznacznie wiążących wartości dwóch wielkości mierzonych, istnieje nieskończenie wiele funkcji porządkujących te punkty, to znaczy przechodzących przez nie. Gdy wybieramy funkcję najprostszą z pewnej klasy możliwych funkcji, do których dane wyniki pasują, to kierujemy się kryterium prostoty. [...]
Naukowiec po przebadaniu pewnej klasy możliwości opisu [...] podaje wyniki w postaci wielu formuł, do których WYSTARCZAJĄCO DOBRZE PASUJĄ zgromadzone dane. [...] Przeważnie jednak jest tak, że istnieje wiele równie dobrych statystycznie rodzajów uporządkowania tych danych. [...]
Michał Tempczyk, Świat harmonii i chaosu
Zastanów się, czy chcesz po prostu zrobić karierę, czy też chcesz być malutką cegiełką w gmachu, którego budowa trwała i trwać będzie. Czy nauka to dla ciebie sposób na wzbudzenie zainteresowania otoczenia, czy też sposób życia i próba Zrozumienia? Odpowiedz sobie szczerze, a będziesz wiedział gdzie stoisz i dokąd idziesz.
Aby osiągnąć sukces w zdobywaniu wiedzy, należy połączyć dwie przeciwności: pokorę i pewność siebie.
Piotr Plebaniak
A co dotyczy pewności, nie było człowieka, ni będzie,
Co by ją posiadł o bogach lub o innej jakiej bądź sprawie.
A gdyby nawet przypadkiem najtrafniej sądził, to nigdy
Sam tego świadom nie będzie: bo złuda jest wszystkich udziałem.
Goethe, Faust
Działaj zakładając, że nigdy nie dojdziesz "Prawdy". Nasze teorie zawsze będą jedynie przybliżeniem, będą miały wartość pragmatyczną, tzn. będą skutecznie prowadziły nas do wynalazków. Mogą być wewnętrznie spójne, mogą jednocześnie trafnie przewidywać zdarzenia bądź zjawiska, jednak będą nadal tylko niedoskonałym i żałosnym obrazem rzeczywistości.
"Język etniczny jako szerokopasmowy polisemantyczny nośnik informacji, oraz matematyka, jako z tego języka (z tych języków) wywiedlny język wąskopasmowy o silnie wzmożonej "precyzyjnej" ostrości, stanowią tu nasze "macki", nasze kule (inwalidzkie), nasze "protezy". Jednak podobnie jak ślepiec, postukując o kamienną posadzkę swoją białą laską, słuchem stara się rozpoznać, czy znajduje się w pokoju, czy na ulicy, czy w nawie świątyni, tak i my owymi (matematycznymi) protezami "wystukujemy" sobie to, co znajduje się poza obszarem naszego sensorium. "
Stanisław Lem, Mój pogląd na świat
Stań przed faktem jak małe dziecko. Bądź gotów porzucić wszystkie dotychczasowe teorie, krocz pokornie drogą, którą wskazuje Natura. Inaczej – niczego się nie nauczysz.
Sit down before fact as a little child, be prepared to give up every preconceived notion, follow humbly wherever and whatever abysses nature leads, or you will learn nothing.
Thomas Henry Huxley · Karta sentencji
A co dotyczy pewności, nie było człowieka, ni będzie, Co by ją posiadł o bogach lub o innej jakiej bądź sprawie. A gdyby nawet przypadkiem najtrafniej sądził, to nigdy Sam tego świadom nie będzie: bo złuda jest wszystkich udziałem.
Johann Wolfgang Von Goethe · Karta sentencji
Odkrycie naukowe polega na tym, że widząc to, co wszyscy inni, dostrzega się to, czego nikt nie zauważył.
Discovery consists of seeing what everybody has seen and thinking what nobody has thought.
Тот, кто совершает открытие, видит то, что видят все, и думает то, что никому не приходит в голову.
Lo scoprire consiste nel vedere ciò che tutti hanno visto e nel pensare ciò che nessuno ha pensato.
Látni, amit mindenki lát, és gondolni, amit még senki sem gondolt.
Albert Szent-Györgyi · Karta sentencji
Można opierać swoje sądy na eksperymencie lub ślepo akceptować autorytety. Dla umysłu naukowego dowód eksperymentalny jest jedyną ważną rzeczą, a teoria naukowa zaledwie przygodnym uproszczeniem w opisie, możliwą do odrzucenia gdy tylko przestanie pasować [do faktów]. Umysł akademicki, autorytet jest wszystkim, a fakty są odrzucane gdy tylko nie pasują do teorii danej przez autorytety.
One can judge from experiment, or one can blindly accept authority. To the scientific mind, experimental proof is all important and theory is merely a convenience in description, to be junked when it no longer fits. To the academic mind, authority is everything and facts are junked when they do not fit theory laid down by authority.
Robert A. Heinlein · Karta sentencji
„Nie martw się ludźmi kradnącymi twoje pomysły i idee. Jeśli są one słuszne lub dobre, będziesz musiał wpychać je ludziom na siłę.”
Don't worry about people stealing your ideas. If your ideas are any good, you'll have to ram them down people's throats.
Howard Aiken · Karta sentencji
„Gdy jedne drzwi zamykają się, inne się otwierają; jednak tak często patrzymy z żalem na te zamknięte drzwi, że nie dostrzegamy tych, które właśnie się przed nami otworzyły.”
“When one door closes another door opens; but we so often look so long and so regretfully upon the closed door, that we do not see the ones which open for us.”
Alexander Graham Bell · Karta sentencji
Niezależna rzeczywistość w zwykłym fizycznym sensie tego słowa nie może być przypisana ani do faktów (zjawisk) ani do podmiotów obserwujących.
An independant reality in the ordinary physical sense can neither be ascribed to the phenomenon nor to the agencies of observation.
Niels Bohr · Karta sentencji
Nauka to systematyczne katalogowanie doświadczenia.
Science is sistematic classification of experience.
George Henry Lewes · Karta sentencji
Obszary tajemniczości kurczą się gwałtownie.
The region of the mysterious is rapidly shrinking.
J. D. Bernal · Karta sentencji
Nauka to nic innego jak wytrenowany i zorganizowany zdrowy rozsądek.
Science is simply common sense at its best--- that is, rigidly accurate in observation, and merciless to fallacy in logic.
科學是經過訓練培養、組織良好的常識。
Thomas Henry Huxley · Karta sentencji
Nauka to fakty tak jak dom z kamieni, nauka składa się z faktów. Ale sterta kamieni nie jest domem a zbiór faktów niekoniecznie jest nauką.
Science is facts; just as houses are made of stones, so is science made of facts; but a pile of stones is not a house and a collection of facts is not necessarily science.
如同一塊塊磚頭砌成的房子,科學是一則則事實構建而成的學問;但是就像一堆磚頭不上房子,累積的事實也稱不上科學。
Henri Poincaré · Karta sentencji
To teoria decyduje co możemy zaobserwować.
It is the theory which decides what we can observe.
Albert Einstein · Karta sentencji
Metoda Feynmana jest następująca: Zapisz na kartce problem. Potem myśl intensywnie. Potem zapisz rozwiązanie.
Dick [Feynman]'s method is this. You write down the problem. You think very hard. Then you write down the answer.
Murry Gell-Mann · Karta sentencji
Póki reguły matematyczne nie odnoszą się do rzeczywistości, są pewne; póki są pewne, nie odnoszą się do rzeczywistości.
As far as the laws of mathematics refer to reality, they are not certain; and as far as they are certain, they do not refer to reality.
Albert Einstein · Karta sentencji
Ludzie sporadycznie potykają się o prawdę. Jednak większość z nich szybko podnosi się i odchodzi jakby nic się nie wydarzyło.
Men occasionally stumble on the truth, but most of them pick themselves up and hurry off as if nothing had happened.
Winston Churchill · Karta sentencji
Badania to to, co robię, gdy nie wiem co robię.
Research is what I'm doing when I don't know what I'm doing.
Wernher von Braun · Karta sentencji
Chcę wiedzieć jak Bóg stworzył ten świat. Nie interesuje mnie to czy tamto zjawisko w spektrum jakiegoś pierwiastka. Chcę znać jego myśli; reszta to detale.
I want to know how God created this world. I am not interested in this or that phenomenon, in the spectrum of this or that element. I want to know His thoughts; the rest are details.
Albert Einstein · Karta sentencji
Ludzie sporadycznie potykają się o prawdę. Jednak większość z nich szybko podnosi się i odchodzi jakby nic się nie wydarzyło.
Men occasionally stumble on the truth, but most of them pick themselves up and hurry off as if nothing had happened.
Winston Churchill · Karta sentencji
Nie polubiłem tego człowieka [Nielsa Bohra] gdy pierwszy raz mi go pokazałeś; z tymi wszystkimi włosami na całej głowie...
I did not like the man [Niels Bohr] when you showed him to me, with his hair all over his head...
Winston Churchill · Karta sentencji
There are no physicists in the hottest parts of hell, because the existence of a "hottest part" implies a temperature difference, and any marginally competent physicist would immediately use this to run a heat engine and make some other part of hell comfortably cool. This is obviously impossible.
Richard Davisson · Karta sentencji
Nie mamy tutaj żadnych reguł. Próbujemy coś osiągnąć.
There ain't no rules around here. We're trying to accomplish something.
Thomas A. Edison · Karta sentencji
Świat zobaczyć w Ziarenku Piasku Niebo w Dzikiej Roślinie Nieskończoność uchwycić w ręku A Wieczność w godzinie.
To see a world in a grain of sand And a heaven in a wild flower, Hold infinity in the palm of your hand And eternity in an hour.
William Blake · Karta sentencji
Największym wyzwaniem myśliciela jest takie sformułowanie problemu, które pozwoli na uzyskanie rozwiązania.
The greatest challenge to any thinker is stating the problem in a way that will allow a solution.
Bertrand Russell · Karta sentencji
Przemierzałem świat w poszukiwaniu wyjaśnień zjawisk, których nie rozumiałem. Skąd brały się muszle na szczytach gór. Dlaczego grzmot trwa dłużej niż to, co go powoduje i dlaczego natychmiast po jego stworzeniu błyskawica staje się widoczna dla oka, podczas gdy grzmot wymaga czasu na podróż. Dlaczego kamień rzucony na wodę tworzy kręgi fal, i dlaczego ptak utrzymuje się w powietrzu. Te pytania wypełniały moje myśli przez całe życie.
I roamed the countryside searching for answers to things I did not understand. Why thunder lasts longer than that which causes it, and why immediately on its creation the lightning becomes visible to the eye while thunder requires time to travel. How the various circles of water form around the spot which has been struck by a stone and why a bird sustains itself in the air. These questions and other strange phenomena engaged my thought throughout my life.
Leonardo Da Vinci · Karta sentencji
Najbardziej ekscytująca fraza w nauce, ta, która oznajmia nowe odkrycia, to nie „Eureka” (znalazłem), ale „to śmieszne”.
The most exciting phrase to hear in science, the one that heralds new discoveries, is not "Eureka!" (I found it!) but "That's funny ..."
Isaac Asimov · Karta sentencji
Were this thinking not in the framework of scientific work, it would be considered paranoid. In scientific work, creative thinking demands seeing things not seen previously, or in ways not previously imagined; and this necessitates jumping off from 'normal' positions, and taking risks by departing from reality. The difference between the thinking of the paranoid patient and the scientist comes from the latter's ability and willingness to test out his fantasies or grandiose conceptualizations through the systems of checks and balances science has established – - and to give up those schemes that are shown not to be valid on the basis of these scientific checks. It is specifically because science provides such a framework of rules and regulations to control and set bounds to paranoid thinking that a scientist can feel comfortable about taking the paranoid leaps. Without this structuring, the threat of such unrealistic, illogical, and even bizarre thinking to overall thought and personality organization in general would be too great to permit the scientist the freedom of such fantasying.
Bernice Eiduson · Karta sentencji
Póki reguły matematyczne nie odnoszą się do rzeczywistości, są pewne; póki są pewne, nie odnoszą się do rzeczywistości.
As far as the laws of mathematics refer to reality, they are not certain; and as far as they are certain, they do not refer to reality.
Albert Einstein · Karta sentencji
Chcę wiedzieć jak Bóg stworzył ten świat. Nie interesuje mnie to czy tamto zjawisko w spektrum jakiegoś pierwiastka. Chcę znać jego myśli; reszta to detale.
I want to know how God created this world. I am not interested in this or that phenomenon, in the spectrum of this or that element. I want to know His thoughts; the rest are details.
Albert Einstein · Karta sentencji
Wieczną tajemnicą wszechświata jest to że może on być zrozumiany.
The eternal mystery of the world is its comprehensibility.
Albert Einstein · Karta sentencji
Stając przed wyborem czy zmienić zdanie, czy też je udowodnić że nie trzeba tego robić, prawie wszyscy wybierają męczenie się nad linią dowodową.
Faced with the choice between changing one's mind and proving that there is no need to do so, almost everybody gets busy on the proof.
John Kenneth Galbraith · Karta sentencji
Prawda w nauce może być zdefiniowana jako hipoteza najlepiej predysponowana do tego, aby otworzyć drogę lepszej.
Truth in science can be defined as the working hypothesis best suited to open the way to the next better one.
Konrad Lorentz · Karta sentencji
Nie bądź archiwizatorem faktów. Staraj się przeniknąć sekret ich wystąpienia, uporczywie szukając praw, które nimi rządzą.
Do not become archivists of facts. Try to penetrate to the secret of their occurrence, persistently search for the laws which govern them.
Ivan Pavlov (Pawłow) · Karta sentencji
Żadna ilość eksperymentów nie udowodni że mam rację; pojedynczy eksperyment w każdej chwili może dowieść, że byłem w błędzie.
No amount of experiments can ever prove me right; a single experiment may at anytime prove me wrong.
Albert Einstein · Karta sentencji
Wszystko należy czynić prostszym, ale nie jeszcze prostszym.
Things should be as simple as possible, but not simpler.
Albert Einstein · Karta sentencji
Rzeczywistość jest ledwie złudzeniem, aczkolwiek bardzo uporczywym.
Reality is merely an illusion, albeit a very persistent one.
Albert Einstein · Karta sentencji
Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy.
Imagination is more important than knowledge.
Albert Einstein · Karta sentencji
It is impossible to explain honestly the beauties of the laws of nature in away that people can feel, without their having some deep understanding of mathematics. I am sorry, but this seems to be the case.
Richard Feynman · Karta sentencji
Science is a way to teach how something gets to be known, what is not known, to what extent things are known (for nothing is known absolutely), how to handle doubt and uncertainty, what the rules of evidence are, how to think about things so that judgments can be made, how to distinguish truth from fraud, and from show.
Richard Feynman · Karta sentencji
If, in some cataclysm, all of scientific knowledge were to be destroyed, and only one sentence passed on to the next generation of creatures, what statement would contain the most information in the fewest words? I believe it is the atomic hypothesis, that all things are made of atoms – - little particles that move around in perpetual motion, attracting each other when they are a little distance apart, but repelling upon being squeezed into one another. In that one sentence, you will see, there is an enormous amount of information about the world, if just a little imagination and thinking are applied.
Richard Feynman · Karta sentencji
Genialny człowiek nie popełnia błędów. Jego błędy to wrota odkryć.
A man of genius makes no mistakes . His Errors are the portals of discovery.
James Joyce · Karta sentencji
Jedną z zalet bycia nieporządnym jest ciągłe dokonywanie ekscytujących odkryć.
One of the advantages of being disorderly is that one is constantly making exciting discoveries.
A. A. Milne · Karta sentencji
Głupcy odrzucają to co widzą, nie to co myślą; mądrzy odrzucają to co myślą, a nie to co widzą.
The foolish reject what they see, not what they think; the wise reject what they think, not what they see.
Huang Po · Karta sentencji
The Universe is built on a plan the profound symmetry of which is somehow present in the inner structure of our intellect
Paul Ambrose Valery · Karta sentencji
It is not always easy even for scientists to tell whether their theories are made valid because they accord with reality, or because they accord with other scientists and funding agencies.
Benjamin Woolley · Karta sentencji
Jeszcze nie widziałem problemu, jakkolwiek skomplikowanego, który po spojrzeniu nań we właściwy sposób, nie stałby się bardziej skomplikowany.
I have yet to see any problem, however complicated, which when you looked at it in the right way, did not become still more complicated.
Poul Anderson · Karta sentencji
Liczby są jak ludzie. Torturuj je wystarczająco długo, a powiedzą ci co będziesz chciał.
Numbers are like people; torture them enough and they'll tell you anything.
Anonymous · Karta sentencji
Ten temat został skojarzony z kilkoma tagami, którymi posortowane są sentencje i aforyzmy w repozytorium Gavagai.pl. Możesz kliknąć na poszczególne tagi poniżej, albo na czerwony przycisk, który zaprowadzi cię do listy sentencji, które są otagowane przynajmniej jednym z poniższych tagów:
Zobacz sentencje z przypisanymi tagami:
Badanie Fizyka Matematyka Nauka Naukowiec„To, co człowiek widzi, zależy zarówno od tego, na co patrzy, jak i od tego, co nauczył się dostrzegać w swym dotychczasowym doświadczeniu wizualnym i pojęciowym.”
[...] ideał naukowca - dokładne wyizolowanie tego, co przdstawia, od świata własnych przeżyć, oczyszczenie obiektywnych faktów i wniosków z subiektywnych emocji, ideał ten jest artyście obcy. Inaczej mówiąc, człowiek jest uczonym tym bardziej, w im większym stopniu zmusi własne człowieczeństwo do milczenia, tak aby przemawiała przezeń niejako sama Natura, artysta natomiast jest nim tym bardziej, im bardziej narzuca nam samego siebie, całą wielkością i ułomnością swojego niepowtarzalnego istnienia. To, że postaw tak czystych nigdy nie spotkamy, świadczy o niemożliwości ich pełnego urzeczywistnienia, bo w każdym bodaj uczonym jest coś z artysty i w każdym artyście coś z uczonego - mówimy jednak o kierunku dążeń, a nie o ich nieosiągalnej granicy.
Zbliżyć się do prawdy nie jest jednak łatwo. Jest tylko jedna droga ku niej, droga przez nasze błędy. Tylko na własnych błędach możemy się uczyć; i tylko ten się nauczy, kto jest gotów oceniać błędy innych jako kroki ku prawdzie; oraz ten, kto poszukuje własnych błędów, aby się od nich uwolnić.
Co się w ogóle da powiedzieć, da się jasno powiedzieć; o czym zaś nie można mówić, o tym trzeba milczeć.
Każdy intelektualista ponosi bardzo specyficzną odpowiedzialność. posiada przywilej i stosowność studiowania. Winien więc swym bliźnim (bądź „społeczeństwu”) przedstawić wyniki swych studiów w najprostszej, najklarowniejszej i najbardziej zwięzłej formie. Najgorsze, co intelektualiści mogą zrobić – grzech przeciwko Duchowi Świętemu – to pozować na wielkich proroków i epatować swoich bliźnich tajemniczymi filozofiami. Kto nie potrafi mówić prosto i jasno, ten powinien milczeć i pracować nadal, aż będzie mógł tak uczynić.
Weźmy równanie 4+x=7. Mało pojętny uczeń nie wie, jak dobrać się do wartości x, chociaż ten wynik już "siedzi" w równaniu, tyle że ukryty przed jego zamglonym okiem i "sam" się ukaże po dokonaniu elementarnego przekształcenia. Spytajmy zatem, jako prawdziwi herezjarchowie, czy aby nie jest tak samo z Naturą? Czy materia nie ma aby czasem "wpisanych w siebie" wszystkich swoich potencjalnych przekształceń (więc np. tego, że możliwa jest budowa gwiazd, kwantolotów, maszyn do szycia, róż, jedwabników i komet)? Wtedy, wziąwszy podstawową cegiełkę Natury, atom wodoru, można by z niego "wywieść dedukcyjnie" wszystkie te możliwości (skromnie zaczynając od możliwości syntezy wszystkich stu pierwiastków, a kończąc na możliwości budowania układów trylion razy bardziej uduchowionych od człowieka).
Może tylko dziś potrzebne są teorie i modele zjawisk. Może zapytany, mędrzec z innej planety wręczyłby nam w milczeniu strzep leżącej na ziemi, starej zelówki, dając do zrozumienia, że wszystką prawdę Wszechświata da się wyczytać z tego kawałka materii?”
– Traktuj to jako zmiany fazowe, które opisują przejścia miedzy stanem stałym, ciekłym a gazowym – rzekł Pernak. – Prawa dla gazów sprawdzają się tylko w pewnym ograniczonym zakresie. Jeśli będziesz próbował ekstrapolować je zbyt daleko, otrzymasz zwariowane wyniki, w rodzaju objętości osiągającej wartość zerową, i tak dalej. W rzeczywistości nie może to nastąpić, ponieważ gaz przechodzi w ciecz, zanim osiągnie tą granicę. A wtedy następują zachowania inne jakościowo, z nowymi własnymi prawami. [...]
Ewolucja jest nieustannym procesem wynurzania się układów bardziej uporządkowanych i skomplikowanych z prostszych, na zasadzie serii faz następujacych po sobie. Najpierw była ewolucja fizyczna, następnie atomowa, później chemiczna, później biologiczna, jeszcze później zwierzęca, na koniec ludzka, a teraz mamy do czynienia z ewolucją społeczeństw ludzkich. Podczas każdej fazy pojawiają się nowe stosunki i właściwości, które można wyrazić tylko w kontekście tego wyższego poziomu, nie można zaś wyrażeniami, dotyczącymi procesów działających na niższych szczeblach ewolucji. [...] sposoby działania ludzi i ich uczucia nie mogą być opisane wyrażeniami dotyczącymi związków chemicznych, z jakich są zbudowani. Molekuła DNA to o wiele więcej, niż wiązka nie zorganizowanych ładunków walencyjnych. Sposób, w jaki jest zorganizowana stwarza jej własne prawa. [...] Masz do czynienia ze wstępującą hierarchią rosnących poziomów komplikacji. Na każdym poziomie pojawiają się nowe powiązania i znaczenia, które są funkcją samego poziomu i w ogóle nie istnieją na poziomach niższych. Na przykład w alfabecie jest dwadzieścia sześć liter. Jedna litera zawiera mało informacji, ale jeśli uporządkować litery w słowa, liczba rzeczy, które można nimi opisać, wypełni cały słownik. Jeśli zaś ułożysz słowa w zdania, zdania w akapity, i tak dalej, aż do całej książki, osiąga się różnorodność praktycznie nieskończoną i można przekazać całą treść, jakiej się zapragnie. A przecież wszystkie książki kiedykolwiek napisane po angielsku, zawierają tylko te same dwadzieścia sześć liter.
Dla Parksów hiperprzestrzeń nie była
kolejnym wymiarem geometrycznym. Była zupełnie innym poziomem bytu.
Jeśli wyróżnić materię, informację i ideę, to hiperprzestrzeń stanowiła
dla Parksów jeszcze pierwotniejsze tworzywo niż materia. Jak to zrozumieć?
Tylko przez aproksymację. Informacja to uporządkowana materia. Odpowiednio
dobrane plamy farby drukarskiej na papierze. Rowki wyryte w kamiennych
blokach i odciśnięte na glinianych tabliczkach. Atomy znajdujące się
we właściwym stanie pobudzenia, spełniające funkcję elementów logicznych
w nanokomputerach. Idea to byt wyższego rzędu – uporządkowana informacja.
To teoria naukowa. Wizja religijna. Świadomość.
Parksowie twierdzili, że hiperprzestrzeń jest bytem pierwotniejszym
wobec materii, że uporządkowanie hiperprzestrzeni tworzy materię. I
wychodząc z takiego paradygmatu naukowego stworzyli urządzenia zdolne
wykorzystywać obszary osobliwości.
Jednak przyjęcie parksańskiego założenia niosło ze sobą poważne konsekwencje.
na każdym poziomie bytów zachodzi proces ewolucji, powstawania nowych
tworów. Pierwotna materia po wielkim wybuchu przekształciła się w dziesiątki
pierwiastków, utworzyła skomplikowane struktury – nieorganiczne i żywe.
Ponieważ zaś informacja to uporządkowanie materii, nietrudno było dojść
do wniosku, że zmieniając materię można sterować światem informacji.
Wystarczy dopisać na kartce kilka liter, by list nabrał innego znaczenia.
Wystarczy zmienić stan kilku atomów we wnętrzu komputera, by sfałszować
wyprowadzone przezeń wyniki obliczeń. I tak dalej. Zmieniając informację
można z kolei manipulować ideami. Te pojawiają się, rozwijają i giną
na skutek zaistnienia pewnych danych, potwierdzenia lub zakwestionowania
wyników eksperymentów.
Jeśli więc hiperprzestrzeń to byt pierwotniejszy od materii, to manipulując
nią można zmieniać fizyczny kształt naszej rzeczywistości. I Korgardzi,
istoty międzyprzestrzenne, robią to. Tak jak my dowolnie programujący
świat informacyjnych istot we wnętrzu komputera albo sterujący losami
bohaterów na kartach książki czy holoprojekcji.
Wedle Parksów Korgardzi są forpocztą istot z pierwotniejszego wymiaru
bytów. Mogą tu generować wszystko, czego chcą, zmieniać i zamazywać.
A martwa materia i wszystkie żywe istoty wszechświata są dla nich swoistymi
programami, zbiorami danych, które można przekształcać i likwidować.
Analogia pochodząca z ludzkiego świata była prosta i leżała w zasięgu
ręki. Wszak Sieć Mózgów to wszechświat informacji – martwą materię tworzą
bazy danych, role żywych istot spełniają programy, a psychoidami tego
kosmosu są Inteligencje Sieciowe. Jednak człowiek, programista, istota
z wyższego poziomu bytu – materii – może dostać się do tego świata,
sterować nim, a nawet zniszczyć. Wprowadzić do niego swoje programy,
tak jak Korgardzi wprowadzali do naszego kosmosu swoje rakiety i broń.
Likwidować różne obiekty informacyjnego kosmosu przez ich skasowanie
czy rozbicie za pomocą wirusów – tak jak Korgardzi niszczyli ludzkie
miasta. [...]
Kiedy po raz pierwszy Daniel zapoznał się z tymi interpretacjami korgardzkiej
inwazji, wydały mu się zabawne, groteskowe. Potem jednak uświadomił
sobie, że nie powstały one na podstawie wierzeń kolejnej zwariowanej
sekty religijnej, ale opierały się na paradygmatach parksańskiej nauki.
Paradygmatach, które skutecznie poprowadziły tę rasę ku eksploracji
kosmosu i korzystania z hiperprzejść. Tak samo jak ludzi z ich teoriami.
Mogą więc to być wyjaśnienia równie dobre, co i ludzkie.
Koncepcja zakładająca przewidywalność i determinizm mechaniczny odnosi się jedynie do sytuacji wyidealizowanych, które nie występują w przyrodzie. Zawsze bowiem zaistnieją zakłócenia, które po krótkim już czasie od puszczenia układu w ruch sprawią, że jego zachowanie odbiegnie od przewidywań.
Przykład: Możemy teoretycznie przewidzieć tor ruchu kuli bilardowej, jednak jedynie na samym początku jej ruchu. Już po kilku odbiciach da o sobie znać nierówność powierzchni stołu, jego krawędzi, lepkość tkaniny itp., które to parametry zmieniają się dynamicznie.