Charles Louis de Secondat Montesquieu (Monteskiusz)

The tyranny of a principal in an oligarchy is not so dangerous to the public welfare as the apathy of a citizen in a democracy.

Every man who possesses power is impelled to abuse it.

Zdrowy rozsądek znajduje się w każdym zgromadzeniu po stronie mniejszości.

Prawa są jak pajęczyny, poprzez które przedostają się wielkie muchy, a w których więzną małe.

Trzeba płakać nad ludźmi przy urodzeniu, nie przy śmierci.

To nieszczęście, że tak mały odstęp dzieli czas, gdy jesteśmy zbyt młodzi, od czasu, gdy jesteśmy zbyt starzy.

Mówiłem: "To osobliwe, by całą filozofia sprowadzała się do tych trzech słów: mam to w d..."

Zwykłem mawiać: "Nie żywię estymy dla ludzi z tej racji, że nie mają przywar, lecz dlatego że wyzbyli się tych, które posiadali."

Świat nie sądzi czynów wedle ich dobroci, ale wedle ich piękności; nie wedle ich rozsądku, ale wedle ich nadzwyczajności.

Dwa rodzaje ludzi: ci co myślą i ci, co się bawią.

Gdy tylko ktoś myśli i ma charakter, mówi się o nim: "To osobliwy człowiek."

Człowieka prostego, który umie mówić tylko prawdę, uważa się za mąciciela wszelkiego spokoju.

Widziałem ludzi, co umierali ze zgryzoty, ponieważ nie otrzymali stanowisk, których musieliby odmówić, gdyby im je zaoferowano.

[...] Niewielka jest różnica między nadmiernym zadufaniem w sobie i wielka pogardą dla innych.

Styl światowy zasadza się głównie na mówieniu o błahostkach jak o sprawach poważnych i o sprawach poważnych jak o błahostkach.

Są rzeczy, które wszyscy powtarzają, skoro zostały już raz powiedziane.

Człowiek pobożny i ateusz mówią wciąż o religii; jeden mówi o tym, co kocha, drugi o tym, czego się lęka.

Można się łatwo pomylić, skoro trzeba wybrać obrządek jednej religii z istniejących dwóch tysięcy.

Ktoś powiedział, że Bóg przykłada się tylko do zachowania gatunku, a nie jednostek.

Ten, który chce mnie skłonić do zmiany religii, czyni to bez wątpienia jedynie dlatego, iż sam nie zmieniłby swojej, gdyby go zmuszano.

Dzieje pełne są wojen religijnych, ale jeśli dobrze zważyć, nie różność religii wydała te wojny, ale duch nietolerancji, ożywiający wiarę, która uważała się za panującą.

Wiedza czyni człowieka łagodnym; rozum skłania go ku ludzkości; jedynie przesądy każą się jej wyrzekać.

Jeśli istnieją kraje, w których kara nie pociąga za sobą hańby, pochodzi to z tyranii, która nakłada jednakie kary zbrodniarzom i zacnym ludziom.

Prawo to [publiczne] w dzisiejszej swej postaci jest wiedzą, która uczy władców, do jakiego punktu mogą gwałcić sprawiedliwość, nie szkodząc własnym interesom.

[...] Wolność może polegać jedynie na tym, aby móc czynić to, czego się powinno chcieć, a nie być zmuszonym czynić tego, czego się chcieć nie powinno.

Naród wolny może mieć oswobodziciela; naród ujarzmiony może mieć tylko innego ciemięzcę.

Imperium zbudowane orężem, potrzebuje oręża, by się utrzymać przy życiu.

Any empire built with the force of arms, needs arms to prolong its existanece.

Książę. Kocha wtedy, gdy jest przekonany, że go kochamy, trzeba przeto wmawiać mu, że jest kochany.

Co wyraża pochlebstwo prócz słabości tego, który musi schlebiać?

Niepotrzebne prawa osłabiają te, które są niezbędne.

Lepsze jest śmiertelnym wrogiem dobrego.

Kto chce rządzić ludźmi, nie powinien ich gnać przed sobą, lecz sprawić, by podążali za nim.

Krytycy(, którzy wzbudzają wątpliwości w tym, co zostało wysunięte jako pewnik,) są jak źli dowódcy armii, którzy nie mogąc podbić kraju, zatruwają jego wody.

Nie potrzeba mieć wiele rozumu, by wszystko zmącić, ale trzeba go mieć dużo, by wszystko uładzić.

Między państwami prawo naturalnej obrony pociąga niekiedy konieczność ataku: kiedy naród widzi, że dłuższy pokój dałby drugiemu narodowi możność zniweczenia go i że atak jest w danej chwili jedynym sposobem zapobierzenia tej klęsce.

[...] Skoro tylko bowiem jakieś państwo pomnoży to, co nazywa swoją armią, natychmiast inne państwa pomnażają swoje; tak iż nie zyskuje się na tym nic prócz wspólnej ruiny.

Ludzie utalentowani, którzy dużo czytali, często zaczynają gardzić wszystkim.

Czytanie powieści jest bez wątpienia rzeczą niebezpieczną. Ale co nią nie jest.

I said [powiedziałem]: Nie znajduję nic, co byłoby trudniejsze niż błyszczeć inteligencją wśród głupców.

Znam pewnego nieuka, który na udawanie mędrca poświęca tyle pracy i wysiłków, że gdyby obrócił je na naukę, byłby jednym z najmądrzejszych ludzi w Europie.

Mówiłem do skąpca: „Słusznie czynicie, panie, gromadząc pieniądze za życia; nie wiadomo, co będzie po śmierci”.

Gdy wierzę w to, co sam myślę, ryzykuję, że błądzę. Lecz kiedy wierzę w to, co mi inni mówią, obawiam się dwóch rzeczy: po pierwsze, że ten, który mi to mówi, błądzi; po drugie, że chce mnie wprowadzić w błąd.

W Rzymie prawodawcy stworzyli religię dla potrzeb państwa, inni zaś - państwo dla potrzeb religii.

Gdybyśmy chcieli po prostu być szczęśliwi, dałoby się to nawet osiągnąć. Ale my chcemy być szczęśliwsi od innych, a to zazwyczaj nie jest łatwe, ponieważ uważamy innych za szczęśliwszych, niż są w rzeczy samej.

Sporo jest ludzi, którzy uważają za niezbędne tylko to, co jest zbyteczne.

Gdyby trójkąty stworzyły sobie boga, zrobiłyby go o trzech bokach.

Tous les vices politiques ne sont pas de vices moraux, et tous les vices moraux ne sont pas des vices politiques.(All political vices are not moral vices, and all moral vices are not political vices.)

Jeśli chciałoby się być tylko szczęśliwym, cel osiągnie się szybko, jednak chciałoby się być szczęśliwszym niż inni. A to trudne, ponieważ zwykle uważamy ich za szczęśliwszych, niż są w rzeczywistości.

Jeśli chciałoby się być tylko szczęśliwym, cel osiągnie się szybko, jednak chciałoby się być szczęśliwszym niż inni. A to trudne, ponieważ zwykle uważamy ich za szczęśliwszych, niż są w rzeczywistości.