Jeden z czołowych filozofów nauki, wykładowca i zwolennik pozytywizmu logicznego. Współzałożyciel koła Berlińskiego, które obok Koła Wiedeńskiego tworzyło silny ośrodek empiryzmu logicznego.
Pierwszy energiczny krytyk Koła Wiedeńskiego – zwolennik budowania nauki na podstawie fizyki, a nie logiki
Główne dzieła – Doświadczenie i przewidywanie, Filozofia czasoprzestrzeni.
1. Cztery rodzaje znaczenia
Możliwość techniczna
Możliwość fizyczna
Możliwość logiczna (wyobrażalność, niesprzeczność).
Znaczenie superempiryczne (religia, mistyka)
(zdania te nie są puste – np. kierują ludzkim zachowaniem – mają znaczenie empiryczne)
2. Redukcja i projekcja
Redukcja – zastępowalność zdań o całości do zdaniach o jej częściach (rozdzielenie elementów niszczy całość) (np. ściana i cegły).
Projekcja – Nie pozwala na redukcję istnienia (przejście od ptaków do cieni, jakie rzucają pionowo na ziemię – ptaki nie redukują się do swoich cieni, nie da się zastąpić zdań o ptakach zdaniami o cieniach)
Kompleks redukcyjny – elementy wewnętrzne
Kompleks projekcyjny – elementy zewnętrzne
3. Sześciankowy świat
Zmysły jak świat sześciankowy – tupiący koń i brązowy koń to ten sam koń
4. Znaczenie dodatkowe
Interpretacja logiczna – może opisywać kilka możliwych sytuacji
Interpretacja fizyczna – rozróżnia je
Dwa wyrażenia mogą być logicznie równoważne co do znaczenia, ale różnić się znaczeniem fizycznym.
5. Concreta, abstracta, illata
concreta – rzeczy jednostkowe
abstracta – rzeczy, o których się mówi, że istnieją
illata – przedmioty „wyprowadzone”, wtórne (np. elektryczność, fale radiowe, atomy)
nie mogą być bezpośrednio doświadczane
nie podlegają redukcji do konkretów,
są z nich wyprowadzane na mocy wnioskowań probabilistycznych.
Introspekcja nie jest obserwacją zjawisk psychicznych – procesy wewnętrzne illatami – wywnioskowane !
6. Probabilistyczna koncepcja nauki
Wnioskowanie indukcyjne jest nie do uzasadnienia (Hume).
Prawa probabilistyczne (na podstawie rozkładu cechy w próbie i miejsca próby w populacji ustalamy rozkład cechy w populacji)
7. Osobiste imperatywy
Dyrektywy nie są prawdziwe ani fałszywe – nie są zdaniami
Każdy ma prawo ustanawiać własne imperatywy moralne
różnica między prawem do działania i prawem do żądania określonego działania.
Notatki z wykładów
Concreta – to z czego składa się wszechświat, Przedmioty
materialne
Illata – to wyprowadzamy (widzimy) w concreta.
Wszystko mozemy tu widzieć jako ŚLAD przedmiotu – wynik projekcji, np. cień
ptaka
Abstracta – wyobrażenia teoretyczne na temat świata.
Tu możemy abstrachowac od pewnych właściwości
Jeśli pomylimy concreta i weźmiemy za nie
Budujemy sobie teorie abstractów myśląc, że są to konkreta,
jednak:
plaża – to abstract – to wielki zbiór piasku,
mur – też – jest to zbiór cegieł w określonym porządku.
Co prawda mamy teorię zachowania konkretów (jej częścią
jest zachowanie się cieni), ale nie warto budować teorii elementów pochodnych,
gdyż są oparte na błędnym rozpoznaniu świata. Budowanie teorii abstractów musi
być czynione ze świadomością, że są to abstracta.
Experience and prediction
Sensy słowa „możliwe”:
1. techniczne – zbudowanie mostu
2. Fizyczne – możliwe ale jeszcze niewykoanne – np. most Francja – Anglia
3. Teoretyczne – most z Europy do Ameryki
4. Logiczne – projekt do pomyślenia, ale konsekwencje sa głupie – np. most z
Ziemi na Księżyc
5. Możliwość nadprzyrodzona, np. kwadratura koła
Świat składa się z kilku sfer prawdziwości. Nie mamy co silić się na ścisłe
rozgraniczenie – nie wiemy, co jest prawidłowe, a co nie. Cały opis świata musimy
zawrzeć w prawdopodobieństwie. Prawdopodobne = możliwe pod jakims względem.
Kryterium prawdy: zdanie ma sens, jeśli
można opisac szansę (prawdopodobieństwo) zajścia. Zdania mają ten sam sens,
jeśli mają to samo prawdopodobieństwo przy wszystkich obserwacjach.
Podważenie pozytywizmu logicznego:
Przedmioty, którymi operujemy sa albo funkcją
projekcji, albo redukcji. Np cegła – mur to związek redukcyjny. Związek projekcyjny – ptak i jego cień.
Odróżnienie: cegła zachowuje wszystkie swoje właściwości, cień ptaka nie.
Możemy interesowac się tylko jakimiś aspektami przedmiotu – wtedy przedmiot
jest swego rodzaju abstrakcją (odrzucamy cechy zbędne). Np cegła w murze jest
przedmiotem abstrakcyjnym, chyba ze ją własnei analizujemy.
Surplus Meaning
Jak na obraz ptakamówię, że to ptak, to przypisuję obrazowi właściwości, których
on nie ma. Raichenbach twierdzi, że SM jest w nauce konieczne. Fizyka jest odtworzeniemświata
realnego za pomoca illatum
Konstruujemy twierdzenia wykraczające poza
nasze obserwacje. mamy teorię zachowania konkretów (ptaków) a jej częścią jest
teoria zachowania się cieni. Nie warto budowac teorii elementó pochodnych – bo sa oparte na błędnym rozpoznawaniu świata.
Konkreta są poza zasięgiem naszego doświadczenia.
Dane zmysłowe, wszystko, an podstawie czego budujemy teorie, to illata. To idealizm
opaarty wyłącznie na Illatach. (To przyczynowa teoria poznania – stan umysłu
jest pochodną stanu ciała i świata).
Abstraktum takie, że ptaki sa jakie są odbitki
na ścianie i suficie sześcianu jest wiedzą na podstawie ILLATUM!, które pomyłkowo
bierzemy za konkret. Musimy założyć, że nasz system postzregania świata pozwala
widzieć tylko illata. Mamy prawo odrzucić wiedze obserwacyjną, jeśli uznamy,
że istnieją jakies prostsze przedmioty, lub jeśli potrafimy przekonać się, że
do tej pory mieliśmy do czynienia z illata
Koło wiedeńskie – w konsekwencji swojego
stanowiska, musi powiedzieć „nie istnieją atomy, bo nie a przedmiotem bezpośredniego
doznania zmysłowego”. Też musi odrzucić pojęcie cząstki elementarnej. Program
koła wiedeńskiego z definicji odnosi się do illatów odrzucając konkrety jako
metafizykę. Oddzielenie metafizyki i nauki w KW jest nieprzekonujące.
Rozmaite
Let us assume that the three dimensions of space are visualized in the customary
fashion, and let us substitute a color for the fourth dimension. Every physical
object is liable to changes in color as well as in position. An object might,
for example, be capable of going through all shades from red through violet
to blue. A physical reaction between any two bodies is possible only if they
are close to each other in space as well as in color. Bodies of different colors
would penetrate each other witout interference ... If we lock a number of flies
into a red glass globe, they may yet escape: they may change their color from
red to blue and are then able to penetrate the red globe. The Philosophy of Space and Time