Karel Čapek

Wiele wymyślono po to, żeby nie trzeba było myśleć.

Regionalizm wzbogaca życie, separatyzm je zubaża.

To znana mi rzecz: im większy pan, tym mniej ma wypisane na tabliczce nad drzwiami.

Krytykować - to znaczy dowieść autorowi, że nie robi tego tak, jakbym ja to zrobił, gdybym potrafił.

Tylko mali ludzie biją się o prestiż, wielcy go mają.

Walkę stworzyła natura, nienawiść jest wynalazkiem człowieka.

Ciekawe, jak z wielkich słów dają się uformować wielkie myśli. Uprośćcie słownik niektórych ludzi, a nie będą mieli nic do powiedzenia.

Dopóki rzecz nie ma nazwy, niepokoi człowieka, stoi przed nim zagadkowa i zamknięta, nieprzystępna i nie dająca się opanować, ale jeśli ma swoją nazwę, to jest tak, jakby człowiek ją znał i nie musiał się już jej bać; jest w jakiś sposób włączona do innych rzeczy, oznaczona i jakby nawet opanowana; dla człowieka jest to sprawa jakoś załatwiona. Oto jak wszechmocną i czarodziejską siłą jest nazwa!

Frazes nie jest ustalonym zwrotem, ale ustalonym kłamstwem.

Frazes zaciera różnicę między prawdą a nieprawdą. Gdyby nie było frazesów, nie byłoby demagogii, nie byłoby publicznych kłamstw i nie można by tak łatwo uprawiać polityki, która zaczyna się od retoryki, a kończy się na mordowaniu narodów.

Każdy i wszyscy. [...] Każdy może zostać prezydentem, ale [...] nie wszyscy. I na odwrót, to, co należy do wszystkich nie należy jeszcze do każdego. Człowiek powinien kochać wszystkich ludzi, zbyt wiele jednak byłoby wymagać, aby kochał każdego. Krótko mówiąc, "wszyscy" i "każdy" są to słowa, które pokrywają się tylko wyjątkowo.

Gdyby na jeden dzień zakazano mówcom politycznym używania słówka "wszyscy", utraciliby grunt pod nogami; po prostu nie wiedzieliby, o czym mówić.

Posiadanie własnej opinii jest podobnym przyzwyczajeniem jak posiadanie w gospodzie swego własnego kufla.

Mówienie w imieniu wszystkich jest bardzo zabawne, ponieważ daje mówcy odwagę wypowiadania sądów, które wstydziłby się lub wahał przedstawić jako swoja własną opinię.

Wola narodu. O woli narodu mówił zazwyczaj ci, którzy mu rozkazują.

Zła to rzecz, że przesąd wyrażamy zazwyczaj w formie nie znoszącej sprzeciwu. Zamiast powiedzieć, że nie mamy odwagi zjeść kotleta smażonego na oleju, oświadczamy w kategoryczny sposób, że kotlet na oleju nie nadaje się do jedzenia.

Wszystko co istnieje, jest godne uwagi.

Dobra wola intelektualna: to nie jest tylko tolerancja czy pobłażanie. To dążenie do zrozumienia innych.

Kto myśli o rzeczach wielkich, traci z oczu ludzi.

Nie ma dowodu silniejszego niż uznanie racji przeciwnika.

Nie umiem sobie wyobrazić wielkiej idei, która oprócz cudownej mocy łączenia ludzi nie miałaby także cudownej mocy dzielenia ich.

Niechby sobie człowiek myślał, że inna wiara jest kiepska, ale nie powinien myśleć, że ten, co ją wyznaje, to koniecznie człowiek wredny, niegodziwy i drań.

Przy niczym nie obstaje człowiek tak uparcie jak przy rzeczach, o których w głębi duszy nie jest przekonany.

Idei nie mierzy się wartością tego, o obiecuje, ale wartością tego, co daje, tak samo jak wartości banknotu nie mierzy się tym, co jest na nim napisane, ale tym, co można zań kupić.

Moralność drapieżników: są dwa rodzaje istot: wrogowie i konkurenci.

Neron: Prześladowanie chrześcijan to kłamstwo. My tylko zwalczamy ich światopogląd.

Tyran i filozofowie: Ja będę dokonywać czynów, a wy będziecie poszukiwać dla nich uzasadnienia.

Despotyczny rząd: Wydaję wam rozkazy, jakie zechcę, ale robię tak dlatego, że wy tego chcecie.

Krytyk: A po co ja mam patrzeć, jaki jest świat? Wystarczy, że wiem, jaki być powinien.

Wojna domowa: Hurra! W imię narodu wybijemy samych siebie.

Nacjonalista: Pal diabli naród; nam chodzi jedynie o jego prestiż.

Szczerość: Ja nikogo nie obgaduję - ja tylko mówię to, co myślę.

Kat: Proszę pana, ja też jestem uczuciowy. Za darmo bym tego nie robił.

Władca: Ja wam rozkazuję, abyście mi płacili, a wy mi płacicie, abym wam rozkazywał.

Psychoanaliza: Tej nocy śniła mi się nieboszczka mamusia. Czy oznacza to kazirodztwo, czy nekrofilię?

Stary testament ma rację: niekiedy od samego huku padają mury. Ale samym krzykiem nic zbudować się nie da.

Niepowodzenie: nie wykorzystać okazji, powodzenie: nadużyć okazji.

Zasada religijna: Kto nie jest ze mną, jest przeciwko mnie. Zasada polityczna: Kto nie jest ze mną, jest łotrem.

[...] Polityka polegająca na sianiu nieufności.

Im silniejsi jesteśmy, tym więcej mamy nieprzyjaciół.

Mianem konieczności politycznej określa się sprawy, które nie są całkiem w porządku, a których nie chcemy nazywać po imieniu.

Pośród wszelkich darów cywilizacji, pośród krezusowych bogactw materialnych i duchowych coraz mocniej ogarnia nas natrętne uczucie niepewności i lęku.

Nigdy jeszcze ludzkość nie przechodziła okresu tak wysokiej koniunktury życiowej jak dzisiaj - znajdźcie mi jednakże choć jednego szczęśliwego człowieka!

A czymże innym jest cywilizacja, jak nie umiejętnością wykorzystania tych rzeczy, które wymyślił ktoś inny.

To właśnie, moim zdaniem, jest największy absurd naszego stulecia: Z jednej strony nasze mózgi pracują nad mikronami i wielkościami nieskończonymi z precyzją niemalże doskonałą, z drugiej zaś - pozwalamy zawładnąć naszymi mózgami, naszymi myślami i uczuciami słowom najbardziej mglistym.

Mądrość nie utożsamia się ani ze sprytem, ani z rozsądkiem. Spryt jest darem, czyli talentem, rozsądek jest zaletą, czyli władzą umysłu, lecz mądrość jest cnotą.

Mądrość nie może być sroga, ponieważ jest samą dobrocią i sympatią, nie szuka nawet korzyści ogólnej, ponieważ zbyt kocha ludzi, aby mogła kochać jeszcze jakieś dalsze cele; jeśli znajdzie u bliźniego jakąś wadę czy słabość, wybaczy ją i kocha ja dalej; prowadzi do harmonii.

Sam Sztokholm jest żywym, przyjemnym i z pewnością bardzo bogatym miastem: ma mnóstwo spiżowych królów, cyklistów, pięknych, długonogich dziewcząt i chłopców, nieomal wszystkich nieprzeciętnego wzrostu; jest to wspaniała rasa, ale sami Szwedzi nie mają na ten temat żadnej rasowej teorii.

Tworzyć dobre i solidne rzeczy, które długo przetrwają, to znaczy tworzyć historię.

Żadnego bohaterstwa nie da się zaplanować, może się ono jedynie przytrafić.

Kto czeka na coś, co się zdarzyć musi, doczeka się nie piękna i szczęścia, tylko czegoś, co zakończy jego czekanie.

Jeśli przyjrzysz się dobrze, dostrzeżesz w każdym człowieku kawałek samego siebie i wtedy ze zgrozą poznasz swego prawdziwego bliźniego.

Jestem tym, co pojąć zdołam. Im więcej ludzi poznaję w ich życiu, tym bardziej dopełnia się moje własne życie.

Możemy szanować człowieka dlatego, że jest od nas odmienny, i możemy go rozumieć, ponieważ jest nam równy.

To, co nazywamy życiem, nie jest wszystkim, cośmy przeżyli, to tylko wybór. Tego, przeżywamy, jest zbyt dużo, więcej, niż p trafimy ogarnąć naszym rozumem. Dlatego tylko wybieramy sobie to i owo, co nam odpowiada i splatamy z tego jakąś uproszczoną fabułę; i ten właśnie produkt wyboru nazywamy naszym życiem.

Przepraszam, jaka odpowiedzialność? Przed kim odpowiada sztuka: przed publicznością? Krytyką? Historią? Sukces odniesiony u publiczności pozostaje w stosunku odwrotnie proporcjonalnym do wartości utworu; sąd krytyki bywa jednostronny, pedantyczny lub jałowy; a sąd historii przychodzi trochę za późno.

[O Gilbercie Chestertonie] Jego niewyczerpalna paradoksalność tkwiła w tym, że wyrażał myśli nieomal oczywiste.

Teatr jest przybytkiem iluzji i to nie tylko dla widzów: autor żyje iluzją, że grane jest to, co on napisał; aktorzy wierzą że sztuką jest to, co oni grają, a reżyser, że to, co on sklecił. Ciekawe, że wszyscy mają rację.

Niektórzy ludzie nie potrafił wypowiedzieć słowa "fantazja" bez lekceważłcego tonu; no cóż, ci ludzie mogą dojść nawet do piątej czy szóstej kategorii urzędniczej, ale nie dojdą nawet do jednej jedynej przygody.

Na tym nieszczęsnym, empirycznym padole każda rzecz może się skończyć tak czy owak: No cóż, w obu przypadkach znajdzie się przysłowie, które przypieczętuje taki, czy inny rezultat swoim stuletnim, czcigodnym doświadczeniem.

Przysłowia, czyli mądrość ludowa, są najlepszym środkiem, aby stosownie do potrzeb można było tą samą rzecz pochwalić lub zganić. Jak widać, mądrość ludowa kryje w sobie jeszcze jedną bezsprzeczną prawdę, że wszystkie wartości i prawdy są względne.

Świat baśni niekoniecznie musi być fantastyczny albo nadprzyrodzony, jest jedynie wyłączony z aktualnej i podlegającej kontroli rzeczywistości; nie popada w sprzeczność z rzeczywistością, bo zostaje zawieszony ponad nią. Zagadnienie prawdy i jakiegokolwiek stosunku do rzeczywistości nie może być tutaj brane pod uwagę.

Ludzka fantazja porusza się z większą łatwością w kierunku ilościowym niż jakościowym i jeśli chce sobie coś cenniejszego wyobrazić niż perła, wymyśla tysiąc pereł albo bardzo wielką perłę.

Każda kochana kobieta jest księżniczką w oczach tego, kto się o nią ubiega i w swoich własnych.

Każdy hodowca klnie się na swą duszę, że ma w swoim ogrodzie w zasadzie złą ziemię, że nie kopie, nie podlewa, na zimę niczego nie przykrywa; pewnie chce przez to powiedzieć, że jego kwiaty dobrze rosną z prostej sympatii dla niego.

Dzikie zwierzę to zwierzę, które nikomu nie ufa. Oswojenie to po prostu stan zaufania.

Niechże będzie błogosławiona pogoda, albowiem jest ona wspólną własnością ludzi, którzy nie mają sobie nic do powiedzenia.

Nie mówmy o tym, że należy miłosiernie wspomagać nędzę: nędzę należy niemiłosiernie likwidować.

Tylko głupiec nie ma wątpliwości.

Wyobraźcie sobie tę ciszę, gdyby ludzie mówili tylko to, co wiedzą.

Możecie chcieć czegoś więcej niż wszystkiego; chcieć niemożliwego.

Królestwo kłamstwa nie jest tam, gdzie się kłamie, lecz tam, gdzie się kłamstwo akceptuje.

Człowiek to dziwne stworzenie: kiedy zdarzy się jakaś klęska żywiołowa, to niemal życzy sobie, żeby była straszliwa. Wielki pożar albo wielka powódź człowieka bawi: powiedziałbym, ma on uczucie, że warto było żyć.

Musimy mieć do życia cierpliwość, ponieważ jest wieczne.

 Na tym polega wartość życia, że płaci się za nie nawet życiem.